Witold Lutosławski (1913-1994) uczył się gry na fortepianie i skrzypcach u pedagogów warszawskich, a od 1928 roku przez cztery lata uczęszczał na prywatne lekcje teorii i kompozycji do Witolda Maliszewskiego. W 1932 roku został uczniem Państwowego Konserwatorium Warszawskiego, gdzie kontynuował studia kompozytorskie w klasie Maliszewskiego oraz fortepianowe u Jerzego Lefelda (dyplom pianisty uzyskał w 1936 roku, a kompozytora – w 1937). W latach 1931-33 był również studentem Wydziału Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Lata okupacji spędził w Warszawie. Zarabiał na życie m.in. jako pianista w kawiarniach SiM (Sztuka i Moda) oraz U Aktorek, grając w duecie z Andrzejem Panufnikiem.
Po wojnie Lutosławski zamieszkał na stałe w Warszawie. Zaangażował się w organizację Związku Kompozytorów Polskich. Ze stowarzyszeniem tym czynnie był związany do końca życia jako członek zarządu. Był również współorganizatorem „Warszawskiej Jesieni”. Uczestniczył w wielu kursach kompozytorskich: w 1962 roku – w Berkshire Music Center w Tanglewood (Massachusetts), w 1963 i 1964 roku – w Summer School of Music w Darlington (Anglia); w 1966 – w Kungliga Svenska Musikaliska Akademien w Sztokholmie; w 1966 – na uniwersytecie w Austin (Texas), a w 1968 – w Århus (Dania). Od lat 60. zajmował się także działalnością dyrygencką. Jako dyrygent odbył wiele podróży artystycznych, m.in. do Francji (1964), Czechosłowacji (1965), Holandii (1969), Norwegii i Austrii (1969). Dyrygował koncertami Los Angeles Philharmonic Orchestra, San Francisco Symphony Orchestra, BBC Symphony Orchestra, London Sinfonietta, Orchestre de Paris i Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji.Witold Lutosławski (1913-1994) uczył się gry na fortepianie i skrzypcach u pedagogów warszawskich, a od 1928 roku przez cztery lata uczęszczał na prywatne lekcje teorii i kompozycji do Witolda Maliszewskiego. W 1932 roku został uczniem Państwowego Konserwatorium Warszawskiego, gdzie kontynuował studia kompozytorskie w klasie Maliszewskiego oraz fortepianowe u Jerzego Lefelda (dyplom pianisty uzyskał w 1936 roku, a kompozytora – w 1937). W latach 1931-33 był również studentem Wydziału Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Lata okupacji spędził w Warszawie. Zarabiał na życie m.in. jako pianista w kawiarniach SiM (Sztuka i Moda) oraz U Aktorek, grając w duecie z Andrzejem Panufnikiem. Po wojnie Lutosławski zamieszkał na stałe w Warszawie. Zaangażował się w organizację Związku Kompozytorów Polskich. Ze stowarzyszeniem tym czynnie był związany do końca życia jako członek zarządu. Był również współorganizatorem „Warszawskiej Jesieni”. Uczestniczył w wielu kursach kompozytorskich: w 1962 roku – w Berkshire Music Center w Tanglewood (Massachusetts), w 1963 i 1964 roku – w Summer School of Music w Darlington (Anglia); w 1966 – w Kungliga Svenska Musikaliska Akademien w Sztokholmie; w 1966 – na uniwersytecie w Austin (Texas), a w 1968 – w Århus (Dania). Od lat 60. zajmował się także działalnością dyrygencką.
Jako dyrygent odbył wiele podróży artystycznych, m.in. do Francji (1964), Czechosłowacji (1965), Holandii (1969), Norwegii i Austrii (1969). Dyrygował koncertami Los Angeles Philharmonic Orchestra, San Francisco Symphony Orchestra, BBC Symphony Orchestra, London Sinfonietta, Orchestre de Paris i Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji.Za twórczość muzyczną otrzymał wiele nagród i odznaczeń, m.in. Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1959, 1973), Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1962), Nagrodę Państwową I stopnia (1955, 1964, 1978), I nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959, 1962, 1964, 1968), Nagrodę im. Sergiusza Kussewickiego (1964, 1976, 1986), im. Gottfrieda von Herdera (1967), im. Léonie Sonninga (1967), im. Maurice’a Ravela (1971), im. Jeana Sibeliusa (1973), im. Ernsta von Siemensa (1983), im. Charlesa Grawemeyera (1985), królowej Zofii Hiszpańskiej (1985). W 1983 roku uhonorowano go Nagrodą Artystyczną Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ „Solidarność”. W 1985 roku został odznaczony Złotym Medalem Royal Philharmonic Society w Londynie, w 1992 roku Złotym Medalem i tytułem muzyka roku 1991, nadanym przez brytyjskie Incorporated Society of Musicians oraz Medalem Stockholm Concert Hall Foundation, a w 1993 – Polar Music Prize i Kyoto Prize w dziedzinie sztuki. Członkostwo honorowe przyznały mu liczne stowarzyszenia muzyczne, akademie artystyczne i naukowe, m.in. Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej, Kungliga Svenska Musikaliska Akademien, Freie Akademie der Künste w Hamburgu, Deutsche Akademie der Künste w Berlinie, Akademie der Schönen Künste w Monachium, American Academy of Arts and Letters w Nowym Jorku, Royal Academy of Music w Londynie oraz Związek Kompozytorów Polskich. Wiele uniwersytetów przyznało Lutosławskiemu tytuł doktora honoris causa, m.in. uniwersytet w Warszawie, Toruniu, Chicago, Lancaster, Glasgow, Cambridge, Durham, Uniwersytet Jagielloński i McGill University w Montrealu.
*
Kwartet smyczkowy Witolda Lutosławskiego pochodzi z 1964 roku. Powstał na zamówienie Radia Szwedzkiego, a jego pierwszym wykonawcą był LaSalle Quartet. Prawykonanie odbyło się w Sztokholmie w 1965 roku. Utwór posiada typową dla kompozytora dwuczęściową budowę. Część wstępna to szereg zróżnicowanych, pozornie niezwiązanych ze sobą epizodów, przedzielonych wyraźnym sygnałem w postaci powracającego dźwięku „c”. Część główna ma charakter spójny i dynamiczny, prowadzi do czytelnej kulminacji w postaci serii agresywnych, dysonansowych akordów, po której następuje odcinek finałowy o charakterze tutti. Kwartet smyczkowy jest jednym z pierwszych utworów, w których Lutosławski wypróbował własną odmianę aleatoryzmu, zwaną aleatoryzmem kontrolowanym. Język dźwiękowy utworu jest dość radykalny – w miejsce realizowanej we wcześniejszych utworach, np. w Koncercie na orkiestrę przejętej od Bartóka koncepcji tzw. cyklicznych interwałów, pojawiają się elementy myślenia serią dwunastotonową.Kwartet smyczkowy Witolda Lutosławskiego pochodzi z 1964 roku. Powstał na zamówienie Radia Szwedzkiego, a jego pierwszym wykonawcą był LaSalle Quartet. Prawykonanie odbyło się w Sztokholmie w 1965 roku. Utwór posiada typową dla kompozytora dwuczęściową budowę. Część wstępna to szereg zróżnicowanych, pozornie niezwiązanych ze sobą epizodów, przedzielonych wyraźnym sygnałem w postaci powracającego dźwięku „c”. Część główna ma charakter spójny i dynamiczny, prowadzi do czytelnej kulminacji w postaci serii agresywnych, dysonansowych akordów, po której następuje odcinek finałowy o charakterze tutti. Kwartet smyczkowy jest jednym z pierwszych utworów, w których Lutosławski wypróbował własną odmianę aleatoryzmu, zwaną aleatoryzmem kontrolowanym. Język dźwiękowy utworu jest dość radykalny – w miejsce realizowanej we wcześniejszych utworach, np. w Koncercie na orkiestrę przejętej od Bartóka koncepcji tzw. cyklicznych interwałów, pojawiają się elementy myślenia serią dwunastotonową.
(md)
